سرای امید/ محمدگلپیرا- معاون فنی و عمرانی شهرداری منطقه ۸- تهران تکیههای قدیمی و معروف زیادی دارد که اغلب خاستگاه تعزیهها بودند. اما وقتی صحبت از تکیههای تهران میشود، محال است حرفی از تکیه معروف دولت به میان نیاید؛ تکیهای که نامی آشنا برای اهالی هنر و علاقهمندان به آیین شبیهخوانی است. کمتر تهرانی اصیل است که این تکیه و معماری خاصاش که شاهکار منحصر به فرد در دوران قاجار محسوب میشود را به یاد نداشته باشد. این تکیه برای برپایی آیینهای سوگواری و روضهخوانیهای ویژهای در منطقه بازار بزرگ فعلی تهران، ضلع جنوبشرقی کاخ گلستان و در جنوب غربی کاخ شمسالعماره و روبهروی مسجد شاه تهران ساخته شد اما حالا دیگر اثری از آن باقی نمانده است . ماجرای ساخت تکیه دولت که به آن «تکیه همایونی دولتی»، «تکیه قصر» و «تکیه بزرگ شاهی» هم میگفتند برای خودش داستان جالبی داشته و نماد تهران ناصری محسوب میشود. گویا ناصرالدین شاه در یکی از زمانی که از فرنگ برگشت، دستور ساخت این تکیه را داد؛ تکیهای که ۵سال برای ساخت آن زمان صرف شد.
در مورد معماری آن، برخی مدعی شدهاند نوع طراحی این ساختمان از رویالآلبرتهال لندن و مبتنی بر یافتههای گردشگری ناصرالدینشاه قاجار در اروپا، الهام گرفته شده است. اگرچه برخی این ادعا را قبول ندارند؛ چون ناصرالدینشاه سالها بعد از ساخت و طراحی تکیه دولت، سفرهای اروپاییاش را شروع کرده بود. در نهایت از آنچه خواست ناصرالدینشاه بود، فاصله گرفت و بهعلت نارضایتی و اعتراضات متدینین از مرکز نمایشهای غیرمذهبی به مرکز مذهبی ویژه مراسم روضهخوانی و تعزیهگردانی تغییر شکل داد. تکیه دولت، فارغ از اینکه محل اجتماعی برای تماشای آیین شبیهخوانی بوده، نقش مهمی در دورههای تاریخی و سیاسی کشور داشته است. اما پس از مشروطه کمکم فعالیتهای این تماشاخانه رو به افول رفت و پس از روی کارآمدن حکومت پهلوی اول، این کمفروغی سرعت بیشتری گرفت تا سرانجام سال۱۳۲۵ این بنا که سالها گرد تعطیلی بر آنجا خوش کرده بود، بهصورت کامل تخریب شد و بانک ملی شعبه بازار جای آن را گرفت. حالا اگر از وضعیت فعلی این تکیه بپرسید، چیزی برای گفتن نداریم؛ چرا که این میراث فرهنگی و مذهبی ایران زیرآوار مدرنسازی شهر، رنگ باخت یا بهتر است بگوییم جان باخت. چون دیگر اثری از این تکیه در شهر نیست و فقط نامی از این شکوه بهجا مانده است.
حرف و حدیثها درمورد حذف تکیه دولت از شهر تهران زیاد است و حتی پای پهلوی اول هم به این موضوع باز شده است. اما هدف از طرح این موضوع تنها اشاره به گذشته این میراث گمشده شهر نیست و هدف امکانسنجی شکلگیری یک تکیه دولت جدید در پایتخت است . از آن همه شکوه چیزی حتی برای نمایش در موزهها هم باقی نمانده اسـت. از مکانی که زمانی بین ۱۰تا ۱۲هزار نفر را در خود برای تماشا جای میداد هیچچیزی بر جای نیست. حتی گزارشهایی از حضور فیل و شـتر در بعضی از تعزیههای اجراشـده در این مکان وجود دارد امـا گفته میشود در دهه ۲۰ حراجی برگزار شده و اموال تکیه دولت فروخته میشود. هماکنون فقط لیست اموال وجود دارد که نشان میدهد تعداد فراوانی مبلمان، لوسـترهای عظیـم و پردههای زربافت در این مکان بوده است. این بنا با ارتفاعی حدود ۲۴ متر در ۴ طبقه با مساحت ۲۸۲۴ متر مربع و گنجایش بیست هزار نفر طراحی و احداث شده بود . با توجه به تنها عکس موجود از این تکیه که توسط کمال الملک گشیده شده است و با توجه به غنای فرهنگی این عکس میتوان در راستای برگزاری مراسم تعزیه خوانی و ترویج آن و مراسم مذهبی مذهبی در راستای ارتقاء فرهنگی شهر تهران آن را مجددا با طراحی مناسب و زیبا احداث نمود. تکیه دولت به جهت ویژگیهای معماری این قابلیت را دارد که یک مقصد گردشگری مهم در مرکز تاریخی شهر تهران شود و این هویت از دسترفته به آن بازگردد.
- shirazin_andishe
- کد خبر 12950
- 723 بازدید
- بدون نظر
- پرینت